Nie, to nie jest kolejny artykuł o tym, jak rozpoznać i poradzić sobie z fałszywymi przyjaciółmi w Twoim życiu. Dzisiaj porozmawiamy o innym problemie, który może się pojawić… podczas nauki języków.
Spis Treści:
Tak, naprawdę!
Każdy, kto uczy się języka obcego, musi uważać na tzw. fałszywych przyjaciół. Nie chodzi jednak o podstępne osoby, które próbują sabotować twój wysiłek, udzielając szkodliwych rad…
Powiedzmy na razie tylko, że nie powinniśmy ich lekceważyć, a kompletnie zignorowane mogą być powodem bardzo poważnych problemów w komunikacji.
FAQ:
Jakie są przykłady „fałszywych przyjaciół”?
Jak powstają fałszywi przyjaciele?
Czy można znaleźć przykłady fałszywych przyjaciół we współczesnych językach?
Gdzie po raz pierwszy pojawił się termin „fałszywi przyjaciele”?
Na jakie pułapki musimy uważać podczas nauki języka obcego?
W tym artykule przypatrzymy się bliżej temu zjawisku i poznamy fałszywych przyjaciół w różnych językach.
Podczas lektury dowiesz się:
- Jaka jest definicja terminu „fałszywi przyjaciele”.
- Kiedy po raz pierwszy pojawił się w językoznawstwie.
- Jak powstają fałszywi przyjaciele, inaczej tautonimy.
- Jakie są ich przykłady.
Definicja pojęcia „fałszywi przyjaciele”
Mówiąc najprościej, fałszywi przyjaciele to słowa z różnych języków, które są bardzo podobne w brzmieniu i pisowni, ale bardzo różne w znaczeniu.
Co więcej, w języku polskim to samo zjawisko występuje też pod nazwą tautonimów. Ich definicja jest w gruncie rzeczy taka sama — są to podobnie brzmiące wyrazy o odmiennym znaczeniu.
Wspomnieliśmy wcześniej, że mogą one powodować poważne problemy w komunikacji.
Aby to zobrazować, przyjrzyjmy się wyrażeniu čerstvé pečivo w języku czeskim. Tam oznacza ono świeży chleb. Jednak jest też bardzo podobny zwrot w języku polskim: czerstwe pieczywo, ale tutaj oznacza coś zupełnie innego — chleb jest czerstwy, czyli stary.
Jeśli więc następnym razem odwiedzisz piekarnię w kraju naszych południowych sąsiadów, nie zdziw się, gdy zobaczysz etykiety z napisem čerstvé pečivo!
Fałszywi przyjaciele: Pochodzenie terminu
Termin „fałszywi przyjaciele” został po raz pierwszy wprowadzony przez Maxime Koessler i Jules Derocquigny.
Pojawił się on w ich książce z 1928 roku zatytułowanej Les Faux Amis, ou les Trahisons du Vocabulaire Anglais (co tłumaczy się jako Fałszywi Przyjaciele, czyli pułapki w angielskim słownictwie).
Termin ten pojawia się w tej książce również w swojej pełnej formie, czyli faux amis du traducteur (fałszywi przyjaciele tłumacza). Jednak to jego skrócona wersja zyskała popularność i stała się oficjalnym terminem używanym w językoznawstwie.
Jak powstają fałszywi przyjaciele?
Fałszywi przyjaciele, zwani również dwujęzycznymi homofonami, powstają z różnych powodów i na różne sposoby. Mogą pojawić się na przykład w wyniku wspólnej etymologii albo homonimii.
Fałszywi przyjaciele: Wspólna etymologia
Jeśli jakaś grupa języków odziedziczyła słowo po wspólnym przodku, a jego znaczenie zmieniło się z czasem w co najmniej jednym z nich, to będziemy mieli do czynienia z fałszywym przyjacielem. Skorzystaj z tłumacza tekstu.
Aby zobrazować powyższe, przyjrzyjmy się bliżej samemu słowu „przyjaciel” w języku angielskim — friend. Wiemy, co ono tam oznacza i wiemy, że niemiecki odpowiednik freund ma to samo znaczenie. Jednak w języku duńskim (frænde) i szwedzkim (frände) oznacza ono krewnego.
Wszystkie te słowa zostały odziedziczone po pragermańskim przodku, który z grubsza oznacza kogoś, o kogo się dba. Jednak wersje angielska i niemiecka po drodze straciły część znaczenia pokrewieństwa.
Fałszywi przyjaciele: Homonimia i homografia
Co więcej, fałszywi przyjaciele mogą być również wynikiem homonimii. W językoznawstwie homonimami są słowa, które mają taką samą pisownię, niezależnie od ich wymowy (homografy) lub mają taką samą wymowę, niezależnie od pisowni (homofony). Homonimami mogą być również zarówno homografy, jak i homofony.
Aby to zobrazować, przyjrzyjmy się skandynawskiemu słowu rolig. W języku szwedzkim oznacza ono zabawę, ale w duńskim i norweskim — spokój.
Innym przykładem jest semester, który w języku duńskim i norweskim oznacza okres szkolny, ale w szwedzkim — wakacje. Ten ostatni przypadek jest szczególnie ciekawy ze względu na to, jak odległe są w rzeczywistości oba te znaczenia!
Pozostałe źródła powstawania „fałszywych przyjaciół”
Innym zjawiskiem językowym, które może skutkować powstaniem fałszywych przyjaciół, są tzw. pseudoanglicyzmy. Są to nowe słowa utworzone z angielskich morfemów, które mogą sprawiać wrażenie angielskich, ale w rzeczywistości nie istnieją w słownictwie tego języka.
Przykładem może być japońskie słowo salaryman (サラリーマン), które oznacza pracownika biurowego. Ponadto, słowo Pokémon w tym języku (ポケモン) również jest pseudoanglicyzmem i oznacza kieszonkowego potwora.
Jeśli jednak chodzi o konkretne przykłady false friends, przyjrzyjmy się bliżej polskiemu słowu „dres”. Wywodzi się ono z angielskiego dress, które jako rzeczownik oznacza „sukienkę” lub „kompletny styl ubierania się”, a jako czasownik — „zakładać ubranie” (Free Dictionary). Widzimy więc związek między znaczeniami w obu językach.
Przykłady fałszywych przyjaciół w różnych językach
Skupmy się teraz na najbardziej popularnych przykładach false friends w językoznawstwie.
Francuski i angielski
Słowo affair w języku angielskim oznacza romans, najczęściej taki prowadzony w ukryciu, będący dowodem niewierności.
Jednak w języku francuskim istnieje bardzo podobne słowo, affaire, które oznacza coś zupełnie innego — interes lub sprawę do załatwienia.
Innym przykładem fałszywych przyjaciół mogą być actually i actuellement. W języku angielskim oznacza to „w rzeczywistości”, ale francuskie słowo oznacza „właśnie teraz”.
Więcej słów, które są podobne w brzmieniu, a różne w znaczeniu to attend i attendre. Pierwsze z nich oznacza obecność na jakimś wydarzeniu, a drugie — oczekiwanie.
Jest też znacząca różnica w znaczeniu caution i francuskiego caution. Angielskie słowo oznacza ostrożność lub świadomość, jednak francuska wersja tego homografu oznacza kaucję lub gwarancję.
Język polski i angielski
Przejdźmy teraz do języka polskiego i angielskiego.
Jednym ze słów, które mogą nas zmylić na dość wczesnym etapie nauki, to sympathy. Nie oznacza ono bowiem sympatii, a współczucie.
Podobnie jak w języku francuskim, trzeba uważać również na inne znaczenie słowa actually, które oznacza „w rzeczywistości”, a nie „aktualnie”.
Nieco podobnym przypadkiem jest słówko eventually, które oznacza ostatecznie, a nie ewentualnie.
Kolejnym ciekawym przykładem, który może nam przysporzyć sporo kłopotów w komunikacji, to słówko pension. Nie oznacza ono pensji, lecz emeryturę.
Niemiecki i angielski
Na koniec przyjrzyjmy się fałszywym przyjaciołom w języku niemieckim i angielskim. Słowa bald i bald są homografami, ale ich znaczenia są diametralnie różne. W pierwszym języku słowo to oznacza „wkrótce”, w drugim — „łysy”.
Parą popularnych fałszywych przyjaciół są become i bekommen. Pierwsze oznacza „stawać się”, a drugie „zdobywać”. Also i also są homografami, ale angielskie oznacza „również”, a niemieckie „dlatego”.
Kolejnym przykładem fałszywych przyjaciół w języku niemieckim i angielskim to brave i brav (odważny i dobrze wychowany), chef i chef (kucharz i szef) oraz fast i fast (szybki i prawie).
Fałszywi przyjaciele — podsumowanie
Teraz już wiesz, czym są „fałszywi przyjaciele” i że powodują problemy podczas nauki języków obcych.
Kluczowe jest sprawdzenie znaczenia każdego słowa, które napotykamy podczas nauki. Jeśli jednak nie masz ochoty tego robić, zawsze możesz skorzystać z urządzenia Vasco Translator.
Dzięki jego najnowocześniejszym funkcjom zrozumiesz aż 108 języków. Co więcej, z tłumaczem Vasco masz również możliwość nauki języków obcych. Wybierz jeden z 28 języków i ucz się słownictwa wraz z wymową. Fałszywi przyjaciele nie będą już problemem!
W pigułce
Fałszywi Przyjaciele to termin, który pojawił się w językoznawstwie w 1928 roku i oznacza słowa z różnych języków, które są bardzo podobne w brzmieniu i pisowni, ale mają zupełnie inne znaczenie. Fałszywi Przyjaciele powstają m.in. w wyniku wspólnej etymologii, homonimii i homografii albo też pseudoanglicyzmów. Przykładem fałszywego przyjaciela jest słowo „przyjaciel” w języku angielskim i niemieckim (friend/freund), które w języku duńskim i szwedzkim oznacza krewnego (frænde/frände). Innym przykładem jest polskie słowo „dres”, które wywodzi się z angielskiego dress, które oznacza sukienkę lub kompletny styl ubierania się. Podsumowując, fałszywi przyjaciele są bardzo ważnym zjawiskiem w językoznawstwie i należy być bardzo ostrożnym w używaniu słów w innych językach, aby uniknąć nieporozumień.
