Nie, to nie jest kolejny artykuł o tym, jak rozpoznać i poradzić sobie z fałszywymi przyjaciółmi w Twoim życiu. Dzisiaj porozmawiamy o innym problemie, który może się pojawić… podczas nauki języków.
Tak, naprawdę!
Każdy, kto uczy się języka obcego, musi uważać na tzw. fałszywych przyjaciół. Nie chodzi jednak o podstępne osoby, które próbują sabotować twój wysiłek, udzielając szkodliwych rad…
Powiedzmy na razie tylko, że nie powinniśmy ich lekceważyć, a kompletnie zignorowane mogą być powodem bardzo poważnych problemów w komunikacji.
W tym artykule przypatrzymy się bliżej temu zjawisku i poznamy fałszywych przyjaciół w różnych językach.
Podczas lektury dowiesz się:
- Jaka jest definicja terminu „fałszywi przyjaciele”.
- Kiedy po raz pierwszy pojawił się w językoznawstwie.
- Jak powstają fałszywi przyjaciele, inaczej tautonimy.
- Jakie są ich przykłady.
Definicja pojęcia „fałszywi przyjaciele”
Mówiąc najprościej, fałszywi przyjaciele to słowa z różnych języków, które są bardzo podobne w brzmieniu i pisowni, ale bardzo różne w znaczeniu.
Co więcej, w języku polskim to samo zjawisko występuje też pod nazwą tautonimów. Ich definicja jest w gruncie rzeczy taka sama — są to podobnie brzmiące wyrazy o odmiennym znaczeniu.
Wspomnieliśmy wcześniej, że mogą one powodować poważne problemy w komunikacji.
Aby to zobrazować, przyjrzyjmy się wyrażeniu čerstvé pečivo w języku czeskim. Tam oznacza ono świeży chleb. Jednak jest też bardzo podobny zwrot w języku polskim: czerstwe pieczywo, ale tutaj oznacza coś zupełnie innego — chleb jest czerstwy, czyli stary.
Jeśli więc następnym razem odwiedzisz piekarnię w kraju naszych południowych sąsiadów, nie zdziw się, gdy zobaczysz etykiety z napisem čerstvé pečivo!
Fałszywi przyjaciele: Pochodzenie terminu
Termin „fałszywi przyjaciele” został po raz pierwszy wprowadzony przez Maxime Koessler i Jules Derocquigny.
Pojawił się on w ich książce z 1928 roku zatytułowanej Les Faux Amis, ou les Trahisons du Vocabulaire Anglais (co tłumaczy się jako Fałszywi Przyjaciele, czyli pułapki w angielskim słownictwie).
Termin ten pojawia się w tej książce również w swojej pełnej formie, czyli faux amis du traducteur (fałszywi przyjaciele tłumacza). Jednak to jego skrócona wersja zyskała popularność i stała się oficjalnym terminem używanym w językoznawstwie.
Jak powstają fałszywi przyjaciele?
Fałszywi przyjaciele, zwani również dwujęzycznymi homofonami, powstają z różnych powodów i na różne sposoby. Mogą pojawić się na przykład w wyniku wspólnej etymologii albo homonimii.
Fałszywi przyjaciele: Wspólna etymologia
Jeśli jakaś grupa języków odziedziczyła słowo po wspólnym przodku, a jego znaczenie zmieniło się z czasem w co najmniej jednym z nich, to będziemy mieli do czynienia z fałszywym przyjacielem. Skorzystaj z tłumacza tekstu.
Aby zobrazować powyższe, przyjrzyjmy się bliżej samemu słowu „przyjaciel” w języku angielskim — friend. Wiemy, co ono tam oznacza i wiemy, że niemiecki odpowiednik freund ma to samo znaczenie. Jednak w języku duńskim (frænde) i szwedzkim (frände) oznacza ono krewnego.
Wszystkie te słowa zostały odziedziczone po pragermańskim przodku, który z grubsza oznacza kogoś, o kogo się dba. Jednak wersje angielska i niemiecka po drodze straciły część znaczenia pokrewieństwa.
Fałszywi przyjaciele: Homonimia i homografia
Co więcej, fałszywi przyjaciele mogą być również wynikiem homonimii. W językoznawstwie homonimami są słowa, które mają taką samą pisownię, niezależnie od ich wymowy (homografy) lub mają taką samą wymowę, niezależnie od pisowni (homofony). Homonimami mogą być również zarówno homografy, jak i homofony.
Aby to zobrazować, przyjrzyjmy się skandynawskiemu słowu rolig. W języku szwedzkim oznacza ono zabawę, ale w duńskim i norweskim — spokój.
Innym przykładem jest semester, który w języku duńskim i norweskim oznacza okres szkolny, ale w szwedzkim — wakacje. Ten ostatni przypadek jest szczególnie ciekawy ze względu na to, jak odległe są w rzeczywistości oba te znaczenia!
Pozostałe źródła powstawania „fałszywych przyjaciół”
Innym zjawiskiem językowym, które może skutkować powstaniem fałszywych przyjaciół, są tzw. pseudoanglicyzmy. Są to nowe słowa utworzone z angielskich morfemów, które mogą sprawiać wrażenie angielskich, ale w rzeczywistości nie istnieją w słownictwie tego języka.
Przykładem może być japońskie słowo salaryman (サラリーマン), które oznacza pracownika biurowego. Ponadto, słowo Pokémon w tym języku (ポケモン) również jest pseudoanglicyzmem i oznacza kieszonkowego potwora.
Jeśli jednak chodzi o konkretne przykłady false friends, przyjrzyjmy się bliżej polskiemu słowu „dres”. Wywodzi się ono z angielskiego dress, które jako rzeczownik oznacza „sukienkę” lub „kompletny styl ubierania się”, a jako czasownik — „zakładać ubranie” (Free Dictionary). Widzimy więc związek między znaczeniami w obu językach.
Przykłady fałszywych przyjaciół w różnych językach
Skupmy się teraz na najbardziej popularnych przykładach false friends w językoznawstwie.
Francuski i angielski
Słowo affair w języku angielskim oznacza romans, najczęściej taki prowadzony w ukryciu, będący dowodem niewierności.
Jednak w języku francuskim istnieje bardzo podobne słowo, affaire, które oznacza coś zupełnie innego — interes lub sprawę do załatwienia.
Innym przykładem fałszywych przyjaciół mogą być actually i actuellement. W języku angielskim oznacza to „w rzeczywistości”, ale francuskie słowo oznacza „właśnie teraz”.
Więcej słów, które są podobne w brzmieniu, a różne w znaczeniu to attend i attendre. Pierwsze z nich oznacza obecność na jakimś wydarzeniu, a drugie — oczekiwanie.
Jest też znacząca różnica w znaczeniu caution i francuskiego caution. Angielskie słowo oznacza ostrożność lub świadomość, jednak francuska wersja tego homografu oznacza kaucję lub gwarancję.
Język polski i angielski
Przejdźmy teraz do języka polskiego i angielskiego.
Jednym ze słów, które mogą nas zmylić na dość wczesnym etapie nauki, to sympathy. Nie oznacza ono bowiem sympatii, a współczucie.
Podobnie jak w języku francuskim, trzeba uważać również na inne znaczenie słowa actually, które oznacza „w rzeczywistości”, a nie „aktualnie”.
Nieco podobnym przypadkiem jest słówko eventually, które oznacza ostatecznie, a nie ewentualnie.
Kolejnym ciekawym przykładem, który może nam przysporzyć sporo kłopotów w komunikacji, to słówko pension. Nie oznacza ono pensji, lecz emeryturę.
Niemiecki i angielski
Na koniec przyjrzyjmy się fałszywym przyjaciołom w języku niemieckim i angielskim. Słowa bald i bald są homografami, ale ich znaczenia są diametralnie różne. W pierwszym języku słowo to oznacza „wkrótce”, w drugim — „łysy”.
Parą popularnych fałszywych przyjaciół są become i bekommen. Pierwsze oznacza „stawać się”, a drugie „zdobywać”. Also i also są homografami, ale angielskie oznacza „również”, a niemieckie „dlatego”.
Kolejnym przykładem fałszywych przyjaciół w języku niemieckim i angielskim to brave i brav (odważny i dobrze wychowany), chef i chef (kucharz i szef) oraz fast i fast (szybki i prawie).
Fałszywi przyjaciele — podsumowanie
Teraz już wiesz, czym są „fałszywi przyjaciele” i że powodują problemy podczas nauki języków obcych.
Kluczowe jest sprawdzenie znaczenia każdego słowa, które napotykamy podczas nauki. Jeśli jednak nie masz ochoty tego robić, zawsze możesz skorzystać z urządzenia Vasco Translator.
Dzięki jego najnowocześniejszym funkcjom zrozumiesz aż 108 języków. Co więcej, z tłumaczem Vasco masz również możliwość nauki języków obcych. Wybierz jeden z 28 języków i ucz się słownictwa wraz z wymową. Fałszywi przyjaciele nie będą już problemem!
W pigułce
Fałszywi Przyjaciele to termin, który pojawił się w językoznawstwie w 1928 roku i oznacza słowa z różnych języków, które są bardzo podobne w brzmieniu i pisowni, ale mają zupełnie inne znaczenie. Fałszywi Przyjaciele powstają m.in. w wyniku wspólnej etymologii, homonimii i homografii albo też pseudoanglicyzmów. Przykładem fałszywego przyjaciela jest słowo „przyjaciel” w języku angielskim i niemieckim (friend/freund), które w języku duńskim i szwedzkim oznacza krewnego (frænde/frände). Innym przykładem jest polskie słowo „dres”, które wywodzi się z angielskiego dress, które oznacza sukienkę lub kompletny styl ubierania się. Podsumowując, fałszywi przyjaciele są bardzo ważnym zjawiskiem w językoznawstwie i należy być bardzo ostrożnym w używaniu słów w innych językach, aby uniknąć nieporozumień.
